Tym razem chcielibyśmy przytoczyć Wam komentarz dr Karoliny Apovian z Bostonu, Massachusetts (Oddział Endokrynologii, Cukrzycy i Nadciśnienia Tętniczego; Center for Weight Management and Wellness), która próbuje odpowiedzieć na pytanie czy niedobór witaminy D powoduje otyłość czy może jest odwrotnie?
Niedawne badania wykazały, że osoby otyłe mają niższy poziom witaminy D we krwi niż osoby o prawidłowej wadze. To powiązanie otyłości z niskim poziomem witaminy D doprowadziło do wielu spekulacji na temat tego, czy niski poziom witaminy D powoduje otyłość, czy też otyłość powoduje niski poziom witaminy D. Jeśli rzeczywiście niedobór witaminy D powoduje otyłość to jej leczenie mogłoby być proste – wystarczyłaby suplementacja witaminy D w celu przyspieszenia utraty wagi.
Co wiadomo o roli witaminy D w organizmie?
Witamina D pełni szczególną rolę w prawidłowym funkcjonowaniu układu kostnego, jest niezbędna dla zdrowia kości, a także równoważenia minerałów wapnia i fosforu, ale jaka jest jej rola w kontrolowaniu wagi? Około 80%-90% witaminy D w organizmie pochodzi z syntezy skórnej cholekalcyferolu poprzez promieniowanie ultrafioletowe B (UBV) z ekspozycji na słońce. Normalny zakres 25-hydroksywitaminy D jest mierzony w nanogramach na mililitr (ng/ml). Większość ekspertów zaleca poziom między 20 a 40 ng/ml, ale jest to kontrowersyjny temat niekończącej się debaty w literaturze medycznej.
Poziomy witaminy D i otyłość
Jak twierdzi dr Apovian, istnieje silny związek między niskim poziomem witaminy D (25(OH) witaminy D w surowicy) a otyłością. Odnotowywano to przez wiele lat bez identyfikowania podstawowych przyczyn poza sekwestracją witaminy D w tkance tłuszczowej.
Odwrotną korelację między witaminą D a otyłością zaobserwowano w chorobach takich jak choroby układu krążenia, nadciśnienie, stan przedcukrzycowy i insulinooporność, a także w sarkopenii (stan, który charakteryzuje się utratą masy mięśni szkieletowych oraz ich funkcji) i starzeniu się. Większość badań podkreślała korelację między rosnącą otyłością a niedoborem witaminy D we wszystkich grupach etnicznych i wiekowych. Przyczyny i potencjalne bezpośrednie konsekwencje stanu niedoboru witaminy D w otyłości nie są jednak dobrze poznane.
Witamina D i tkanka tłuszczowa
Zaproponowano, że niski poziom witaminy D w otyłości może być spowodowany zwiększonym klirensem witaminy D z surowicy i zwiększonym magazynowaniem witaminy D w tkance tłuszczowej.
W tkance tłuszczowej witamina D wywiera różnorodny wpływ na stany zapalne, wrodzoną odporność, metabolizm oraz różnicowanie i apoptozę w wielu typach komórek. Istnieje silniejszy związek między 25(OH)D a tłuszczem trzewnym w porównaniu z podskórną tkanką tłuszczową, co sugeruje wpływ stanu zapalnego i składowych zespołu metabolicznego na metabolizm witaminy D.
Ponieważ witamina D ma właściwości przeciwzapalne, możliwe jest, że niski poziom witaminy D przyczynia się do zapalenia tkanki tłuszczowej, kluczowego związku między otyłością a związanymi z nią powikłaniami metabolicznymi w otyłości. Większe magazynowanie witaminy D w tkance tłuszczowej, jeśli towarzyszy mu równoległy wzrost lokalnej syntezy i działania 1,25(OH)2D3, może modulować funkcję adipocytów, a także aktywność makrofagów tkanki tłuszczowej, a tym samym poziom zapalenie tkanki tłuszczowej. Ponadto wydaje się prawdopodobne, że 1,25(OH)2D3 reguluje również funkcję makrofagów i innych populacji komórek odpornościowych w tkance tłuszczowej.
Jaka jest rola witaminy D w otyłości?
Główne pytanie, na które do tej pory unikano odpowiedzi, brzmi – czy niedobór witaminy D jest tylko przypadkowym odkryciem w otyłości z powodu sekwestracji witaminy w tłuszczu, czy też odgrywa rolę w rozwoju otyłości i jej powikłań, takich jak choroby układu krążenia, cukrzyca typu 2 i nadciśnienie?
Niski poziom witaminy D zwykle prowadzi do upośledzenia wchłaniania wapnia w jelicie i obniżenia poziomu wapnia, a ostatecznie do zwiększenia obrotu kostnego i upośledzenia gęstości mineralnej kości (BMD, ang. bone mineral density)).
Wiadomo jednak, że u osób otyłych BMD jest większe niż u osób szczupłych. Wniosek jest więc taki, że ponieważ u osób z otyłością brak jest wpływu niedoboru witaminy D na kości, w rzeczywistości niedobór witaminy D nie występuje i może być tak, że sekwestracja w tkance tłuszczowej prowadzi do stałego zaopatrzenia, które może utrzymać zdrowe kości.
Alternatywnym wyjaśnieniem jest to, że u osób otyłych występuje większe obciążenie szkieletu, a podwyższenie poziomu hormonów, takich jak estrogen i leptyna, może zrekompensować niedobór witaminy D, prowadząc do większej BMD w otyłości.
Oprócz sekwestracji witaminy D w tkance tłuszczowej zidentyfikowano kilka innych potencjalnych mechanizmów związanych z niskim poziomem witaminy D i otyłością. Należą do nich upośledzona wątrobowa 25-hydroksylacja w niealkoholowej stłuszczeniowej chorobie wątroby, mniejsza ekspozycja na światło słoneczne ze względu na mniejszą mobilność i inny sposób ubierania się u osób otyłych w porównaniu z ich szczupłymi odpowiednikami oraz niekorzystne nawyki żywieniowe. Na przykład osoby z wyższym BMI spędzają mniej czasu na ćwiczeniach na świeżym powietrzu i prowadzą bardziej siedzący tryb życia.
Does Vitamin D Deficiency Cause Obesity or Vice Versa? – Medscape – Dec 27, 2022.
