Czy wiecie, że zawarty w suplemencie selen może być prawdopodobną przyczyną wypadania włosów i dystrofii paznokci?
Selen (Se) to kluczowy pierwiastek dla prawidłowego funkcjonowania organizmu ludzkiego. Jest jednym z elementów budulcowych aminokwasów: selenocysteiny oraz selenometioniny. Zbyt niski poziom selenu może przyczyniać się do niepłodności, osłabienia koncentracji, nieprawidłowego funkcjonowania mięśni i układu odpornościowego czy wypadania włosów. Zwraca się jednak uwagę na fakt, że jego optymalny poziom jest bardzo niski i łatwo go przekroczyć, a nadmiar tego pierwiastka jest toksyczny. Objawy przewlekłej toksyczności Se (przewlekła selenoza) obejmują nudności, wymioty, zmęczenie, osłabienie, parestezje obwodowe, wzmożenie odruchów, ból kończyn, przebarwienie paznokci, łamliwość, wypadanie paznokci, łysienie i nieprzyjemny zapach oddechu.
Gdzie znajdziemy selen?
Selen znajduje się w żywności takiej jak mięso, warzywa, orzechy, owoce morza, pieczywo, jaja, zboża, a jego zalecana dietetyczna dawka wynosi 55 µg/d dla osób w wieku 14 lat i starszych, przy górnej tolerowanej granicy spożycia wynoszącej 400 µg/d. Selen może też wnikać w skórę poprzez stosowanie szamponów lub płynów wykorzystywanych w leczeniu łupieżu lub łojotokowego zapalenia skóry, które zawierają siarczek selenu.
Opis przypadku
Z zainteresowaniem zapoznaliśmy się z opisem przypadku, zaprezentowanym przez lekarzy z Turcji w styczniowym wydaniu Journal of Cosmetic Dermatology. 48-letnia kobieta zgłosiła się do kliniki z powodu silnego wypadania włosów oraz przebarwień i łamliwości paznokci utrzymujących się od 3 miesięcy. Pacjentka nie miała żadnych problemów zdrowotnych poza objawami dyspeptycznymi występującymi od wielu lat i nieregularną miesiączką (początek zaburzeń 3 miesiące przed wizytą). Przez 4 miesiące przyjmowała Se i kompleks multiwitaminowy, aby chronić się przed pandemią Covid-19. Wypadanie włosów i zmiany w paznokciach rozpoczęły się prawie 2 tygodnie po rozpoczęciu stosowania tabletek Se i witamin. U pacjentki występowały również nudności. Była też osłabiona. Dokuczało jej uogólnione swędzenie skóry, także owłosionej skóry głowy. W badaniu dermatologicznym wynik testu na wyrywanie włosów był pozytywny, paznokcie dłoni miały żółtawy kolor, w niektórych paznokciach występowała hiperkeratoza podpaznokciowa oraz widoczne były onychozy i erytronychia proksymalna. Bezpośrednie badanie mikroskopowe paznokci z użyciem 10% preparatów KOH dało wynik negatywny. W badaniu trychoskopowym stwierdzono puste pęcherzyki. Wypadanie włosów w fazie anagenowej określano za pomocą trychogramu. W badaniach laboratoryjnych całkowita morfologia krwi, badania wątroby i nerek, badania czynności tarczycy, hormon luteinizujący, hormon folikulotropowy, siarczan dehydroepiandrosteronu, poziom całkowitego/wolnego testosteronu były w normie, Mg, witamina B12, ferrytyna, witamina D w normie, poziom Se wynosił 1300 µg/L (23–190 µg/L), Zn 1266 µg/L (700–1100 µg/L).
Zbadano składniki suplementu, który przyjmowała (The Ace plus Se) i wykazano, że kapsułka zawierała beta-karoten (prowitamina A) 20 mg (26 000 j.m.), witaminę C 200 mg, witaminę E 200 mg (200 j.m.), drożdże (50 mcg Se). Pacjentka przyjmowała codziennie 150 mcg Se. Lekarze nie mogli jednak powiązać wysokiego poziomu Se ze stosowaniem tego suplementu. Po zapytaniu o dietę, o to, co spożywa pacjentka, dowiedzieli się, że kobieta codziennie zjada garść lub dwie garści różnego rodzaju orzechów. Na podstawie wyników badań laboratoryjnych specjaliści doszli do wniosku, że wysoki poziom Se spowodował wypadanie włosów i zmiany w paznokciach pacjentki. Zalecili zaprzestanie stosowania suplementów i jedzenia orzechów.
Po 6 miesiącach zauważyli poprawę stanu paznokci i włosów. Wypadanie włosów ustało i nastąpił wzrost ich gęstości. Żółtawe przebarwienia, nadmierne rogowacenie podpaznokciowe i onycholiza uległy znacznemu zmniejszeniu.
Toksyczność Se
W przypadku przewlekłej toksyczności Se zgłaszano wypadanie włosów, dystrofię paznokci, rumieniowe, obrzęknięte pęcherze i owrzodzone zmiany skórne. W niektórych przypadkach zgłaszano także próchnicę i plamistość zębów. Zaburzenia układu nerwowego, takie jak np. znieczulenie obwodowe, akroparestezja, ból kończyn, zaburzenia motoryczne to inne objawy przewlekłej toksyczności Se. Badanie skóry opisanej pacjentki było prawidłowe. Wystąpiło jednak kilka oznak i objawów toksyczności Se takich jak uogólniony świąd, nudności, osłabienie, wypadanie włosów i nieprawidłowości w paznokciach.
Jak zaznaczają autorzy, zatrucie Se może być częstsze, niż się powszechnie uważa. Müller przedstawił dwa przypadki ostrego zatrucia Se w wyniku spożycia rajskich orzechów „Lecythis ollaria”. W przypadku 1 wystąpiły nudności, bóle głowy, zawroty głowy, niepokój, skurcze, osłabienie, wypadanie włosów i przebarwienie paznokci. Stwierdzono, że poziom Se wynosił 479 mg/l. W przypadku 2. wystąpiły nudności, wymioty i zawroty głowy. Około 12 dni później wystąpiła znaczna utrata włosów i swędzenie skóry głowy, w trzecim tygodniu pacjentka zauważyła szarawe zabarwienie wszystkich paznokci, a w osoczu oznaczono Se na poziomie 300 mg/L.
Autorzy przytoczonego opisu przypadku uważają, że stosowanie suplementów zawierających selen i spożywanie orzechów bogatych w selen równolegle powodują wzrost poziomu Se we krwi. Uważają, że należy ostrzegać pacjentów o ogólnym wysokim narażeniu/spożyciu Se poprzez suplementy, dietę lub ewentualnie oba źródła.
Przygotowano na podstawie:
Ekrem Civas MD, Ümit Akpınar MD, Journal of Cosmetic Dermatology, Vol. 23, Issue 1, Jan 2024, Pages 361-363.
