Śluz ślimaka (inaczej mucyna ślimaka) ze względu na zawartość różnych składników jest coraz częściej wykorzystywany w recepturach kosmetycznych, a to powszechne występowanie ekstraktu ze ślimaka w preparatach kosmetycznych zachęca do zbadania jego korzyści nie tylko kosmetycznych, ale też medycznych.
Celem badania, które ukazało się w kwietniowym wydaniu Journal of Cosmetic Dermatology (Vol. 23, Issue 4, Apr 2024, p. 1109-1513) było zapoznanie się z aktualną literaturą na temat różnorodnych zastosowań mucyny ślimaka.
Autorzy artykułu, specjaliści z University of Tennessee Health Science Center, Memphis, USA przeszukali literaturę w PubMed pod kątem publikacji dotyczących mucyny ślimaka i jej zastosowania w medycynie i dermatologii.
Co znajdziemy w mucynie ślimaka?
Mucyna ślimaka zawiera wiele sprawdzonych i skutecznych składników do pielęgnacji skóry takich jak np. czynniki wzrostu, przeciwutleniacze czy kwas hialuronowy. Inne składniki występujące w mucynie ślimaka to glikozaminoglikany, glikoproteiny, alantoina, kwas glikolowy, kwas mlekowy, kolagen i elastyna. To sprawia, że śluz ślimaka jest wyjątkowym produktem naturalnym, oferującym rzadką kombinację składników, niewystępującą inaczej w przyrodzie.
Kilka słów o samym śluzie
Śluz ślimaka to przezroczysty płyn z jasnożółtym pigmentem, którego pH wynosi około 4,80 i gęstość 102 g/ml. Istnieje od stuleci, a jego początki sięgają starożytnej Grecji, gdzie Hipokrates wspomniał o jego zastosowaniu w łagodzeniu stanów zapalnych skóry. Dane historyczne wskazują również, że chilijscy hodowcy ślimaków odkryli, że mucyna ślimaka pomaga leczyć zmiany skórne bez pozostawiania blizn, a dynastia Han w Chinach udokumentowała jej zastosowanie w leczeniu tężca u dzieci, ukąszeń owadów i hemoroidów.
Terapeutyczne zastosowanie mucyny w medycynie
Terapeutyczne zastosowanie śluzu ślimaka czy ekstraktu ze ślimaka w medycynie badano między innymi jako środki przeciwbakteryjne, nośniki leków, środki przeciwnowotworowe, środki przyspieszające gojenie się ran. Dodatkowo zastosowanie tego śluzu w kosmetyce obejmuje zabiegi przeciwstarzeniowe, nawilżające, przeciwtrądzikowe, niwelowanie blizn i przebarwień. Należy zwrócić uwagę na fakt, że większość przeprowadzonych badań to badania przedkliniczne lub małe badania kliniczne, co wskazuje na potrzebę przeprowadzenia badań klinicznych na dużą skalę w celu potwierdzenia uzyskanych wcześniej rezultatów.
Śluz i ekstrakt ze ślimaka zyskały popularność w kilku obszarach pielęgnacji dermatologicznej, począwszy od stosowania w celu przyspieszenia gojenia oparzeń, po codzienną pielęgnację skóry ze względu na deklarowane korzyści przeciwstarzeniowe i przeciwtrądzikowe. Fascynacja mucyną ślimaka wiąże się z jej zwierzęcym pochodzeniem i metodami zbierania, jednak wciąż aktywnie badane są pełne możliwości jej składników.
Jak piszą Autorzy pracy, w jednym badaniu śluz Achatina fulica hamował wzrost S. aureus, podczas gdy śluz Helix aspersa miał silne działanie przeciwbakteryjne na wiele szczepów P. aeruginosa, przy jedynie minimalnym wpływie na S. aureus. Ekstrahowane białko zawierające Apextrin C– terminal (ApeC) ślimaka Biomphalaria glabrata ujawniła wysokie powinowactwo do białka rozpoznającego peptydoglikan typu Lys (PGN) S. aureus, co sugeruje jeden ze sposobów wiązania się śluzu z bakteriami. Półoczyszczone frakcje śluzu Achatina fulica były ukierunkowane na czynniki zjadliwości alfa-hemolizyny, koagulazy i tworzenia biofilmu S. aureus w celu hamowania wzrostu. Inne badania z wykorzystaniem śluzu Achatina fulica Férussac wykazały działanie przeciwbakteryjne przeciwko B. subtilis, S. aureus, E. coli, P. aeruginosa, S. mutans i A. actinomycetemcomitans przy użyciu metody bibułkowego krążka. Dodatkowa aktywność antybiotykowa obejmowała hamowanie zarówno S. aureus, jak i S. epidermidis, gdy śluz ślimaka z Achatina fulica został zintegrowany z opatrunkami ran myszy.
Mucyna ślimaka została również z powodzeniem włączona do nośników podawania leków, szczególnie poprzez plastry, ze względu na jej właściwości bioadhezyjne i pomoc w dyfuzji przez błony. Mucyna z Archachatina maginata została zintegrowana z przezskórnym plastrem ibuprofenowym, co skutecznie dyfuzowało lek u szczurów. Śluz ślimaka został również zintegrowany z błoną na bazie żelatyny, która skutecznie dostarczała flukonazol i była skuteczna przeciwko klinicznym izolatom C. albicans. Mucyna ślimaka była również w stanie zapobiegać rekrystalizacji leku w czasie, przedłużając okres półtrwania i skuteczność leku. Połączenie mucyny ślimaka i glikolu polietylenowego (PEG) w stosunku 3:1 okazało się skuteczne w stworzeniu preparatu chlorowodorku metforminy o przedłużonym uwalnianiu. To unikalne połączenie PEG i mucyny ślimaka w matrycy zapewnia szereg korzyści w zakresie farmakokinetyki potencjalnie setki leków, poprzez zwiększenie zarówno uwalniania leku, jak i wchłaniania przez śluzówkę przewodu pokarmowego oraz wydłużenie okresu półtrwania. Zaproponowano, że mucyny stanowią podstawowy element budulcowy biomateriałów, a uzyskiwanie mucyn ze ślimaków daje obiecujące wyniki.
Śluz ślimaka został również z powodzeniem zastosowany jako środek wspomagający gojenie rany skóry pełnej grubości. Biologiczny klej pochodzący z żelu śluzu ślimaka, składający się z dodatnio naładowanego białka i polianionowego glikozaminoglikanu, wykazywał przyspieszenie gojenia się ran u zdrowych samców szczurów i chorych na cukrzycę. Co więcej, po zastosowaniu tego kleju, zaobserwowano zmniejszenie stanu zapalnego w ranach przewlekłych oraz poprawę regeneracji nabłonka i angiogenezy.
Ogromne zainteresowanie mediów śluzem ślimaka wynika z jego roli w pielęgnacji skóry, zapewniającej korzyści między innymi w zakresie przeciwdziałania starzeniu się, trądzikowi, bliznom, przebarwieniom i nawilżeniu.
Podsumowanie
Śluz ślimaka jest obiecującym produktem, którego zalety są intensywnie badane, a on sam włączany do produktów kosmetycznych i medycznych. Unikalna kompozycja składników śluzu i bioadhezyjna struktura nie mają sobie równych w przypadku innych naturalnie występujących substancji. Autorzy zwracają jednak uwagę na potrzebę przeprowadzenia odpowiednich badań klinicznych dotyczących deklarowanych zalet mucyny ślimaka, aby zapewnić bezpieczeństwo konsumentów i etyczną ekstrakcję mucyny.
Literatura:
Singh N, Brown AN, Gold MH. Snail extract for skin: A review of uses, projections, and limitations. J Cosmet Dermatol. 2024;23:1113-1121. doi:10.1111/jocd.16269
