Na to pytanie starają się odpowiedzieć specjaliści z Chin. W swoim komentarzu opublikowanym na łamach lipcowego wydania Journal of Cosmetic Dermatology przypominają, że skóra wrażliwa (lub skórny zespół czuciowy) z definicji to stan skóry, która jest nadwrażliwa na bodźce, które normalnie nie powodują problemów u osób zdrowych. Zwracają uwagę na to, że chociaż definicja ta jest od lat powszechnie akceptowana, szereg dowodów sugeruje, że skóra wrażliwa może być objawem i/lub stanem różnych zaburzeń, związanych nie tylko z upośledzeniem funkcji naskórka (podwyższone tempo przeznaskórkowej utraty wody, zmniejszenie nawilżenia warstwy rogowej naskórka, podwyższony poziom pH skóry itp.), stresem psychicznym, dysfunkcją neuroimmunologiczną, ale także innymi chorobami skórnymi i pozaskórnymi.
Skóra wrażliwa może być skórnym objawem zaburzeń skórnych
Jak piszą doktorzy Lihong Chen i Jie Zheng, badania epidemiologiczne wykazały częstsze występowanie skóry wrażliwej u osób z chorobami skóry takimi jak atopowe zapalenie skóry (AZS), łuszczyca, trądzik, trądzik różowaty i łojotokowe zapalenie skóry. Na przykład osoby, które deklarowały, że mają skórę wrażliwą, wielokrotnie zgłaszały też alergie skórne. Częstość występowania skóry wrażliwej u pacjentów z trądzikiem różowatym może sięgać nawet 100%. Ponad 40% pacjentów z łuszczycą doświadcza objawów takich jak swędzenie, uczucie gorąca/pieczenia, tkliwość i skurcze, a więc oznak skóry wrażliwej. Szansa na posiadanie skóry wrażliwej jest 3,7 razy większa u pacjentów z łuszczycą niż w grupie kontrolnej. Podobnie, prawdopodobieństwo posiadania skóry wrażliwej jest 2,5 razy większe u pacjentów z trądzikiem.
Czasami trudno jest odróżnić czy skóra jest wrażliwa czy dotknięta chorobą skórną. Dlatego, podkreślają specjaliści z Szanghaju, gdy pacjent skarży się na skórę wrażliwą z objawami lub zmianami skórnymi, należy w pierwszej kolejności rozważyć rozpoznanie dermatozy. Jeśli skargi na nieprzyjemne doznania nie można wytłumaczyć zmianami związanymi z jakąkolwiek dermatozą, można postawić diagnozę skóry wrażliwej lub zespołu skóry wrażliwej. Poza dermatozami leki takie jak miejscowe lub ogólnoustrojowe retinoidy i glikokortykoidy mogą również wywoływać objawy i oznaki skóry wrażliwej. Ponadto skóra wrażliwa może być wynikiem niepożądanych reakcji na produkty do pielęgnacji skóry. Podsumowując, dowody wskazują na to, że skóra wrażliwa może być objawem zaburzeń skórnych, ale też może być wynikiem leczenia chorób skóry.
Oprócz zaburzeń skóry niektóre choroby pozaskórne są również związane ze skórą wrażliwą
Doskonałym przykładem na to mogą być osoby z insulinoopornością i hiperglikemią. Mogą one cierpieć na zespół skóry wrażliwej prawdopodobnie z powodu wadliwej bariery przepuszczalności naskórka i upośledzenia obwodowego współczulnego układu nerwowego. Pacjenci z cukrzycą mogą doświadczać skórnych objawów czuciowych, takich jak swędzenie, kłucie i zaczerwienienie, prawdopodobnie z powodu neuropatii obwodowej i angiopatii. Otyłość jest kolejnym przykładem związku między skórą wrażliwą a stanem ogólnoustrojowym. Częstymi dolegliwościami współistniejącymi z otyłością są swędzenie i pieczenie, które są związane z delikatną strukturą skóry i dysfunkcją naskórka. W przypadku otyłości często wyczuwa się szorstkość skóry, zawartość wody w skórze jest niższa, a twarz często jest zaczerwieniona. Te wszystkie objawy są skorelowane z zapaleniem ogólnoustrojowym, insuliną w surowicy i leptyną. Niektóre zaburzenia, takie jak przeczulica bólowa z uszkodzeniem skórnych włókien C, mogą zwiększać wrażliwość na bodźce ze względu na obniżenie progu bólu. W przypadku niektórych autoimmunologicznych chorób tkanki łącznej, takich jak zapalenie skórno-mięśniowe, toczeń rumieniowaty układowy, zespół Sjogrena, twardzina układowa, a także mieszana choroba tkanki łącznej, często występują objawy skóry wrażliwej, zwłaszcza swędzenie. Reasumując, skóra wrażliwa może być również oznaką chorób pozaskórnych.
Mechanizmy powodujące rozwój skóry wrażliwej
Autorzy komentarza zwracają uwagę na to, że niejednoznaczne są mechanizmy powodujące, że skóra staje się wrażliwa pod wpływem niektórych zaburzeń skóry. Dowody wskazują jednak na kilka możliwych czynników. Po pierwsze, rozwój skóry wrażliwej związany jest z dysfunkcją naskórka, która często występuje w dermatozach zapalnych, cukrzycy, otyłości i autoimmunologicznych chorobach tkanki łącznej. Po drugie, niektóre objawy zespołu skóry wrażliwej, w tym swędzenie, pieczenie czy zaczerwienienie może być spowodowane uszkodzeniem włókien C w niektórych zaburzeniach takich jak obwodowa neuropatia cukrzycowa. Istnieje również wiele neuromediatorów zaangażowanych w patogenezę świądu w suchej skórze, takich jak czynnik wzrostu nerwów (NGF), muskarynowa acetylocholina receptory, opiaty, proteazy serynowe, takie jak tryptaza i odpowiadający im receptor aktywujący proteinazy 2 (PAR2).
Podsumowanie
W podsumowaniu komentarza możemy przeczytać, że powyższe dowody silnie sugerują, że skóra wrażliwa może reprezentować skórne objawy różnych zaburzeń skórnych i pozaskórnych. Dlatego należy zachować ostrożność, gdy pacjenci zgłaszają, że mają skórę wrażliwą, ponieważ skóra wrażliwa może towarzyszyć różnym schorzeniom skórnym i pozaskórnym. Na przykład u otyłych osób ze skórą wrażliwą zaleca się badanie przesiewowe w kierunku insulinooporności i stężenia glukozy w surowicy, u kobiet zaleca się test na przeciwciała autoimmunologiczne.
Lihong Chen MD, Jie Zheng MD, PhD. Does sensitive skin represent a skin condition or manifestations of other disorders? J Cosmet Dermatol. 2021;20:2058–2061.
