Zapobieganie uszkodzeniu DNA w ludzkiej skórze za pomocą miejscowych filtrów przeciwsłonecznych.

Artykuł wraz z komentarzem Lek. med. Małgorzaty Maj ukazał się na łamach Dermatologii i Kosmetologii Praktycznej 2017, Vol. 12, Nr 2 (46)

Dostępne są mocne dane dowodowe wskazujące na to, że miejscowe stosowanie filtrów przeciwsłonecznych, opracowanych w celu ochrony przed rumieniem wywoływanym przez promieniowanie ultrafioletowe zmniejszają ilość UVR, na jaką eksponowana jest skóra, ale ich skuteczność w zmniejszaniu uszkodzeń DNA zachodzących pod wpływem promieniowania UV w warunkach in vivo nie została dokładnie oceniona.

Autorzy omawianego artykułu dokonali systematycznego przeglądu opublikowanego piśmiennictwa (1990-2015), aby ocenić czy filtry przeciwsłoneczne chronią przed uszkodzeniem DNA w ludzkiej skórze, gdy stosuje się je przed ekspozycją na UVR. Uwzględniali badania doświadczalne, oceniające uszkodzenia DNA indukowane przez UVR w ludzkiej skórze w warunkach in vivo z i bez stosowania filtrów przeciwsłonecznych, wykluczyli badania na modelach zwierzęcych i liniach komórkowych. Badania spełniające kryteria identyfikowano za pomocą wspomaganego komputerowo przeszukiwania bibliograficznych baz danych, oraz ręcznego przeszukiwania spisów piśmiennictwa z wybranych artykułów.

Wyniki przeprowadzonego przeglądu danych doświadczalnych potwierdzają istnienie działania ochronnego miejscowych filtrów przeciwsłonecznych w postaci zapobiegania indukowanemu pod wpływem UVR uszkodzeniu DNA w komórkach ludzkich w warunkach in vivo.

Komentarz do artykułu

Lek. med. Małgorzata Maj Klinika Dermatologiczna WUM

Przeprowadzono dotychczas liczne badania populacyjne oceniające protekcyjny wpływ ochrony przeciwsłonecznej w zakresie zapobiegania oparzeniom słonecznym, natomiast nieliczne analizy dotyczą korelacji między fotoprotekcją a zjawiskami molekularnymi i immunologicznymi indukowanymi przez promieniowanie ultrafioletowe (UVR) i związanym z tym procesem karcynogenezy. Pomimo tego istnieją ograniczone, ale zgodne dowody molekularne, że UVR powoduje mutacje niektórych genów, czego skutkiem jest rozwój nowotworów skóry wywodzących się z keratynocytów (przede wszystkim raka kolczystokomórkowego) oraz czerniaków, a stosowanie filtrów przeciwsłonecznych działa protekcyjnie w tych procesach. W prezentowanym artykule skoncentrowano się na ocenie wpływu UVR na zjawiska molekularne w skórze człowieka, a przestudiowane 10 badań obejmowało grupy od 4 do 57 osób. Ponadto przeanalizowane badania różniły się między sobą pod względem poddawanych ocenie molekularnych markerów uszkodzenia DNA, SPF preparatów z filtrami przeciwsłonecznymi, fototypów skóry, dawki i czasu ekspozycji na promieniowanie ultrafioletowe oraz czasu pomiędzy ekspozycją na UVR a pobraniem wycinka skóry do badania. Ocenianymi markerami molekularnymi były zarówno CPDs (cyklobutanowe dimery pirymidynowe), jak i ki-67 oraz p53, których obecność w skórze chronionej filtrami przeciwsłonecznymi była mniejsza niż w skórze niepoddanej ochronie, co pośrednio dowodzi ochronnego wpływu preparatów fotoprotekcyjnych. Uwzględniając wszystkie te różnice nie stwierdzono żadnego lub niski stopień uszkodzenia DNA powstałego pod wpływem UVR u osób, które przed ekspozycją na UVR zastosowały fotoprotekcję.

W innym badaniu, przeprowadzonym przez Younga i wsp. i opublikowanym w Journal of Investigative Dermatology w 2000 r., stwierdzono zależność pomiędzy stopniem uszkodzenia DNA i wartością SPF w preparacie ochronnym, im wyższy faktor SPF zastosowano tym mniej mutacji zostało odnotowanych. W dwóch kolejnych badaniach przeprowadzonych na modelach mysich, opublikowanych przez Viros i wsp. w Nature w 2014 r. oraz Hennessey RC i wsp. w 2017 r. na łamach Pigment cell and melanoma research stwierdzono: w pierwszym badaniu, że filtr przeciwsłoneczny z SPF 50 opóźnia rozwój czerniaka związanego z zależną od ekspozycji na UVR amutacją genu TP53/Trp53 współdziałającego z BRAF(V600E) oraz w drugim badaniu, że wszystkie testowane filtry przeciwsłoneczne opóźniały rozwój czerniaka i blokowały uszkodzenia DNA przez UVR, natomiast stopień ich skuteczności był zależny od ilości zastosowanego preparatu o tym samym SPF.

W literaturze istnieją doniesienia i badania naukowe przeprowadzone poza modelem mysim także na eksplantach ludzkiej skóry ex vivo, hodowlach komórkowych keratynocytów i fibroblastów, dowodzące protekcyjnego wpływu ochrony przeciwsłonecznej zarówno w aspekcie molekularnym, jak i immunologicznym.

Reasumując, na podstawie już przeprowadzonych badań możemy wnioskować, że stosowanie, zwłaszcza wysokiej, ochrony przeciwsłonecznej w postaci filtrów z SPF może redukować liczbę uszkodzeń DNA indukowanych przez UVR, a tym samym zmniejszać ryzyko rozwoju nowotworów wywodzących się z keratynocytów (raka kolczystokomórkowego) oraz czerniaka skóry.

Ponieważ, pomimo wielu lat obecności na rynku preparatów do fotoprotekcji, liczba badań nad ich wpływem na materiał genetyczny i układ immunologiczny człowieka jest stosunkowo nieduża, istnieje potrzeba przeprowadzenia kolejnych badań oceniających aspekt molekularny, immunologiczny i kliniczny wpływu UVR i preparatu fotoprotekcyjnego na komórki naskórka, jak również na struktury skóry właściwej uwzględniając okresy półtrwania produktów powstających pod wpływem UVR, upływ czasu od aplikacji preparatu fotoprotekcyjnego, jego ilości (zwykle w badaniach klinicznych grubość aplikacji jest wyższa niż w rzeczywistości), czynników środowiskowych (pot, kąpiele) i innych.

Piśmiennictwo

1. Young AR, Sheehan JM, Chadwick CA, Potten CS. Protection by ultraviolet A and B sunscreens against in situ dipyrimidine photolesions in human epidermis is comparable to protection against sunburn. J Invest Dermatol. 2000 Jul;115(1):37-41.

2. Viros A, Sanchez-Laorden B, Pedersen M, Furney SJ, Rae J, Hogan K, Ejiama S, Girotti MR, Cook M, Dhomen N, Marais R. Ultraviolet radiation accelerates BRAF-driven melanomagenesis by targeting TP53. Nature. 2014 Jul 24;511(7510):478-82.

3. Hennessey RC, Holderbaum AM, Bonilla A, Delaney C, Gillahan JE, Tober KL, Oberyszyn TM, Zippin JH, Burd CE. Ultraviolet radiation accelerates NRas-mutant melanomagenesis: A cooperative effect blocked by sunscreen. Pigment Cell Melanoma Res. 2017 May 24.

Related posts

Leave a Comment