Skóra wrażliwa – objawy, przyczyny i postępowanie

Skóra człowieka to ważny organ, który stanowi łączność z otaczającym światem, a zarazem chroni przed występującymi w nim szkodliwymi czynnikami. Pełni więc ona rolę bariery wobec różnorodnych czynników takich jak uszkodzenia mechaniczne, mikroorganizmy, promieniowanie słoneczne i środki chemiczne. W obecnych czasach skóra staje przed wyjątkowo dużym wyzwaniem, bo ilość i jakość tych czynników, przed którymi ma ona chronić, ciągle rośnie. Przyczynia się do tego chemizacja życia, zanieczyszczenie środowiska i dziura ozonowa.

Może nie wszyscy zdajemy sobie w pełni sprawę z funkcji, jakie spełnia skóra, ale staramy się o nią dbać tak, by wyglądała zdrowo i młodo. Chcemy po prostu, żeby była naszą ozdobą. Tymczasem znaczna część z nas zauważa, a właściwie nawet częściej odczuwa, że skóra reaguje dziwnie, w sposób nadmierny na czynniki zewnętrzne, które normalnie nie powinny wywoływać takich objawów. W tej sytuacji często sami zaczynamy mówić, że mamy wrażliwą skórę.

Definicja i objawy skóry wrażliwej

Dawniej określenie „skóra wrażliwa” odnosiło się głównie do sytuacji, kiedy wykazywała ona zmniejszoną tolerancję na czynniki środowiskowe takie jak wiatr, zimno, gorąco, różnice temperatur otoczenia, co równoznaczne jest pojęciu „skóra wrażliwa wobec czynników środowiskowych”. Obecnie coraz częściej termin „skóra wrażliwa” oznacza stan związany z nietolerancją większości preparatów myjących i kosmetyków mających z nią kontakt – „skóra wrażliwa wobec produktów kosmetycznych”, z czego wynikają trudności we właściwym doborze produktów pielęgnacyjnych i ostatecznie dojść może do powstania tzw. „zespołu nietolerancji kosmetyków”. Nierzadko skóra reaguje nadmiernie zarówno na czynniki środowiskowe jak i produkty kosmetyczne, wykazując zwykle współistnienie jednego ze stanów/schorzeń skóry takich jak łojotok/łojotokowe zapalenie skóry, atopowe zapalenie skóry/skaza atopowa (skłonność do rozwinięcia wyprysku, alergii pokarmowej, alergicznego kataru i zapalenia spojówek, astmy), a także trądzik różowaty/zapalenie wokół ust, trądzik pospolity, łuszczyca. W takich przypadkach mówi się zwykle o skórze bardzo wrażliwej. Wymienione schorzenia same w sobie stanowią dogodne podłoże (tzw. czynniki endogenne) do wystąpienia nadmiernej reaktywności skóry, ale również ich leczenie (wraz z kosmetykami i czynnikami środowiskowymi, czyli tzw. czynniki egzogenne) może niestety przyczyniać się do nasilenia tego zjawiska. W skrajnych sytuacjach występuje nawet problem nie tylko z doborem preparatów pielęgnacyjnych, ale również miejscowo stosowanych środków leczniczych, w celu opanowania objawów podrażnienia czy już wcześniej istniejących innych stanów chorobowych skóry.

Objawy, w jaki sposób skóra okazuje swoją zwiększoną wrażliwość, mogą być bardzo różnorodne. Najczęściej są to jedynie subiektywne (tzw. neurosensoryczne) objawy dyskomfortu w postaci uczucia ściągania, świądu, kłucia, pieczenia a nawet bólu. Tego typu zgłaszane objawy skóry wrażliwej mogą mieć również związek ze stanem psychicznym, np.: często stwierdza się występowanie depresji, a także zaburzenia dysmorficznego ciała (dysmorfofobia). W wielu przypadkach dochodzi jednak również do objawów obiektywnych takich jak widoczne przesuszenie i złuszczanie naskórka, zaczerwienienie (rumień), obrzęk. Objawy te mogą być wyrazem nasilenia już wcześniej istniejących schorzeń skóry, o których wspomniano powyżej, lub manifestacją stanów patologicznych wynikających z oddziaływania samych kosmetyków.

Stany patologiczne odnoszące się do skóry wrażliwej, a wynikające z oddziaływania samych kosmetyków, mogą przybierać jedną z poniższych postaci:

– subiektywne podrażnienie skóry, które polega na chemicznym indukowaniu uczucia pieczenia, kłucia, świądu i innych odczuciach dyskomfortu, bez widocznych oznak stanu zapalnego, objawach typowo występujących po kilku minutach (nagle), rzadko po kilku godzinach po kontakcie z kosmetykiem;

– wyprysk kontaktowy z podrażnienia, w którym obok odczuwanych objawów dyskomfortu dochodzi do wystąpienia zaczerwienienia i złuszczania skóry, co zależy z jednej strony od czasu działania i stężenia danego czynnika przyczynowego, a z drugiej strony od predyspozycji osobniczych;

– wyprysk kontaktowy alergiczny, przebiegający najczęściej ze świądem i uczuciem pieczenia wraz z różnie nasilonym stanem zapalnym skóry, powstałym na podłożu immunologicznym (tzw. reakcja opóźniona z udziałem limfocytów T). Występuje z pewnym opóźnieniem po kontakcie z daną substancją jedynie u osób z powstałą na nią alergią;

– zmiany fototoksyczne, które mogą powstać u każdego w wyniku bezpośrednich uszkodzeń struktur komórkowych pod wpływem pewnych substancji w odpowiednim stężeniu i po odpowiednio dużej ekspozycji na światło;

– zmiany fotoalergiczne, o tym samym mechanizmie powstania jak w przypadku kontaktowego wyprysku alergicznego, ale z niezbędnym udziałem światła;

– zmiany fotoalergiczne, o tym samym mechanizmie powstania jak w przypadku kontaktowego wyprysku alergicznego, ale z niezbędnym udziałem światła;

Mimo tych wypunktowanych powyżej stanów związanych ze stosowaniem kosmetyków, absolutnie nie należy skóry wrażliwej łączyć jedynie z nimi. Czynniki wyzwalające objawy skóry wrażliwej są różne i zwykle w pewien sposób łączą się, to też ze względu na różnorodność tych czynników jak również na różnorodność samych objawów często stosuje się określenie „zespół skóry wrażliwej”.

Skala zjawiska

Częstość występowania skóry wrażliwej jest zaskakująco wysoka. Badania epidemiologiczne przeprowadzone w Wielkiej Brytanii, Francji i USA wykazały, że połowa ludności tych krajów określała swoją skórę jako wrażliwą, przy czym kobiety częściej (60%) zgłaszały ten stan niż mężczyźni (40%). Przy okazji określono też występowanie różnych wzorców zachowania się skóry wrażliwej i okazało się, że wszystkie trzy: nagłe zaczerwienienie związane z nadmierną reaktywnością naczyń, reagowanie na czynniki środowiskowe i na substancje chemiczne (kosmetyki) występowały częściej u kobiet niż u mężczyzn. Jednocześnie zauważono, że istnieje też wyraźna tendencja spadkowa częstości występowania skóry wrażliwej wraz z wiekiem. Jednak prawie 50% kobiet w okresie przed menopauzą (premenopauza) podawała wyraźne problemy ze skórą zależne od cyklu miesiączkowego. W badaniu przeprowadzonym we Francji, ponad 20% osób, które zgłaszały występowanie u siebie bardzo wrażliwej skóry miało również współistniejącą chorobę dermatologiczną. Okazało się też, że skórę wrażliwą częściej wykazywały osoby z problemami związanymi z jej nagłym czerwienieniem się na podłożu labilności naczyń krwionośnych (nadmierna gra naczyniowa) niż osoby ze skazą atopową (zaburzenia funkcji bariery naskórkowej i tendencja do wyprysku).

Przyczyny

Zjawiska odpowiedzialne za występowanie skóry wrażliwej nadal nie są dostatecznie poznane i wytłumaczone. Jeszcze raz warto zaznaczyć, że obserwowany obniżony „próg tolerancji” towarzyszący skórze wrażliwej nie jest związany z jakąkolwiek formą alergii. Jednak zaburzona funkcja bariery naskórkowej wraz ze stanem zapalnym obecnym w przypadku obiektywnych objawów skóry wrażliwej może z biegiem czasu sprzyjać powstaniu alergii kontaktowej, w tym na produkty do higieny i pielęgnacji ciała (patrz powyżej stany patologiczne skóry wynikające z oddziaływania samych kosmetyków).

Początkowo uważano, że wrażliwa skóra powstaje głównie na podłożu reakcji zapalnej wynikającej z zaburzenia funkcji bariery naskórkowej i przedostawania się do skóry substancji o potencjalnym działaniu drażniącym. Obecny w skórze system odpowiedzialny za funkcję bariery jest bardzo złożony i może w dodatku stosunkowo szybko ulec zaburzeniu, jeśli siła uszkadzających bodźców jest duża lub ekspozycja na nie jest często powtarzana tak jak jest to w przypadku wpływu na skórę detergentów czy mydeł. Dochodzi do tego oczywiście szybciej jeśli już wyjściowo występują w nim jakieś nieprawidłowości, towarzyszące pewnym chorobom dermatologicznym, a zwłaszcza atopowemu zapaleniu skóry/skazie atopowej. Dlatego powszechnie uznawano, że skóra wrażliwa i predyspozycja do powstania objawów zespołu nietolerancji kosmetyków wiąże się przede wszystkim z suchą, atopową skórą, co nie jest pozbawione uzasadnienia. Jednym z najważniejszych czynników sprawnej bariery naskórkowej jest integralność białek i struktur lipidowych naskórka, przy czym wśród tych ostatnich największe znaczenie mają ceramidy. Ta integralność ma wpływ na obecność naturalnych czynników nawilżających i właściwe uwodnienie warstwy rogowej (najbardziej zewnętrznie położona warstwa naskórka), które są kolejnymi składowymi dobrze funkcjonującej bariery naskórkowej. Tak więc jakiekolwiek zmiany w tym systemie dotyczące składu lipidów naskórka (np. niedobór ceramidów), zaburzonej funkcji białek (filagryny), niedostateczne wytwarzanie naturalnych czynników nawilżających powodują obniżenie progu tolerancji skóry, czyniąc ją bardziej wrażliwą na związki o działaniu drażniącym i fizykalne bodźce zewnętrzne.

Z kolei środki o działaniu drażniącym na skórę (w tym m.in. detergenty, mydła) niszczą jej elementy i prowadzą do nieswoistej odpowiedzi zapalnej.

Ostatnio jednak, obok znaczenia zaburzonej funkcji bariery naskórkowej pod uwagę brane są również, i to coraz bardziej, inne mechanizmy mogące odgrywać znaczącą rolę w powstawaniu skóry wrażliwej. Wynika to z obserwacji, że znaczna część osób określająca swoją skórę jako wrażliwą, łatwo się czerwieni na twarzy, a nawet szyi i dekolcie. Skłonność do nagłego czerwienienia się skóry wywołanego np.: przez napięcie psychiczne czy nagłą zmianę temperatury otoczenia związana jest z gwałtownym rozszerzeniem drobnych naczyń krwionośnych skóry, co szczególnie wyraźnie zaznaczone jest u osób z tzw. skórą naczyniową („naczynkową”) czy trądzikiem różowatym. Ta labilność naczyń krwionośnych wraz z nieprawidłowymi odczuciami subiektywnymi w postaci np.: szczypania, pieczenia czy świądu, towarzyszącymi skórze wrażliwej, wskazują na udział w tym procesie nieprawidłowo funkcjonującego układu nerwowego skóry. W skórze człowieka istnieje wiele zakończeń włókien nerwów czuciowych sięgających aż do naskórka, dzięki którym układ nerwowy jest zorientowany w stanie skóry i reaguje na różne bodźce chemiczne, termiczne i fizjologiczne. Do kontaktu między włóknami nerwowymi, komórkami naskórka, komórkami barwnikowymi skóry i komórkami układu immunologicznego dochodzi poprzez neuroprzekaźniki. Są to substancje pełniące rolę chemicznych nośników informacji i są wytwarzane przez komórki nerwowe, choć nie tylko. Jedną z podklas stanowią neuropeptydy odgrywające kluczową rolę w tzw. zapaleniu neurogennym. Pod wpływem neuropeptydów dochodzi m.in. do uwalniania z komórek tucznych znajdujących się w skórze histaminy, która wpływa na rozszerzenie i przepuszczalność naczyń, co z kolei manifestuje się nagłym zaczerwienieniem i obrzękiem. Neuropeptydy powodują również uwalnianie tzw. substancji prozapalnych (przyczyniających się do powstania stanu zapalnego) m.in. z keratynocytów (żywe komórki naskórka) i komórek ścian naczyń. Tego typu zachodzące reakcje w skórze stanowią naturalną odpowiedź organizmu na zewnętrzny atak np.: promieniowania słonecznego, czynników chemicznych, zanieczyszczeń środowiska czy też na wewnętrzną reakcję jaką jest stres psychiczny i emocje. W przypadku skóry wrażliwej dochodzi jednak do przesadnej odpowiedzi układu nerwowego na te bodźce przy niskim progu jego pobudzenia. W ten sposób skóra może znajdować się w ciągłym stanie zapalnym, choć jego obiektywne objawy nie zawsze mogą być widoczne (są subkliniczne). Przytoczony opis przedstawia w wielkim skrócie bardzo złożone i nadal zbyt mało poznane mechanizmy zapalenia neurogennego, w którym udział biorą liczne substancje przekaźnikowe, różnorodne receptory komórkowe i substancje przyczyniające się do wystąpienia objawów skóry wrażliwej.

Określenie „skóra wrażliwa” może odnosić się do każdego typu skóry (sucha, łojotokowa, mieszana) i każdego regionu ciała, ale najczęściej dotyczy twarzy, co wynika z kilku przyczyn, a mianowicie: skóra twarzy wykazuje większe unaczynienie i unerwienie niż skóra w innych obszarach, posiada większą liczbę komórek tucznych uwalniających histaminę, a także cieńszą i łatwiej penetrowaną warstwę rogową naskórka i jest narażona na przewlekłe działanie słońca i innych czynników atmosferycznych oraz zanieczyszczeń środowiska.

Czynniki przyczyniające się do wystąpienia objawów skóry wrażliwej są bardzo różnorodne i można je podzielić na 5 grup: czynniki środowiskowe (np.: zanieczyszczenia przemysłowe, dym z papierosów) czynniki fizykalne (promieniowanie ultrafioletowe, gorąco, zimno, wiatr, klimatyzacja), czynniki kontaktowe i związane ze stylem życia (kosmetyki, mydła, woda, dieta, picie alkoholu, palenie papierosów), czynniki natury psychicznej (np.: stres, emocje) oraz czynniki hormonalne (np.: wpływ cyklu miesiączkowego, okresu menopauzy).

Warto wiedzieć i pamiętać o tym, że część reakcji związanych ze skórą wrażliwą wobec środków kosmetycznych może być wywołanych lub nasilonych poprzez niewłaściwe ich stosowanie np.: przy cerze mieszanej ze znacznymi różnicami między rejonami suchej i tłustej skóry twarzy używanie na całość kosmetyków dla cery tłustej; przy łojotoku i/lub trądziku stosowanie różnorodnych kosmetyków dla tego typu skóry jednocześnie i w nadmiarze; przy skórze naczyniowej /trądziku różowatym używanie produktów na bazie alkoholu etylowego.

Skóra może stać się też przejściowo bardziej wrażliwa pod wpływem leczenia jej stanów patologicznych np.: stosowanie pochodnych witaminy A, tzw. retinoidów, w trądziku, czy w wyniku zabiegów z zakresu medycyny estetycznej takich jak pilingi czy laseroterapia.

Postępowanie
Podstawowa zasada – unikanie i ochrona

 

W przypadku skóry wrażliwej należy przede wszystkim w miarę możliwości unikać wszystkich czynników wywołujących objawy jej nadmiernej reaktywności i duże w tym znaczenie ma sposób jej pielęgnacji, który może w znacznym stopniu wpływać zarówno na pogorszenie jak i poprawę tego stanu. Dlatego też powinno się unikać produktów zawierających m.in. glikol propylenowy, kwas salicylowy, mocznik, silne środki zapachowe, by uniknąć występowania uczucia kłucia i pieczenia, a nawet widocznego podrażnienia skóry. Ostrożnie, najlepiej po konsultacji i z nadzorem dermatologa, należy stosować preparaty i zabiegi z witaminą A i jej pochodnymi, kwasami alfa­ hydroksylowymi a nawet kwasami polihydroksylowymi, które zwykle są lepiej znoszone.

Ze względu na skalę zjawiska powstała wręcz konieczność wprowadzenia na rynek kosmetyków do pielęgnacji skóry wrażliwej, które powstały i tworzone są nadal w oparciu o rozwiązania wynikające z wiedzy o mechanizmach powstawania tej nadmiernej reaktywności skóry. Kiedyś szczególnym celem działania takich kosmetyków było wzmocnienie funkcji bariery naskórkowej, co nadal jest aktualne, ale obecnie coraz więcej rozwiązań odnosi się do nadmiernej gry naczyniowej i udziału zapalenia neurogennego.

Kosmetyki dla skóry wrażliwej z podstawowego założenia powinny być preparatami hipoalergicznymi i tym samym w swoim składzie nie powinny zawierać zbędnych, potencjalnie drażniących czy alergizujących związków jak np.: alkohol etylowy, substancje zapachowe, niektóre konserwanty i barwniki, a także składniki podłoża. Stosowane w ich recepturach związki powinny, jeśli to jest tylko możliwe, spełniać wielorakie funkcje, co wpływa na zmniejszenie całkowitej ich liczby i w ten sposób przyczynia się do ograniczenia kontaktu skóry z licznymi substancjami chemicznymi, które mogą stać się potencjalnie, zwłaszcza przy dłuższym stosowaniu, mimo wszystko czynnikami drażniącymi lub alergizującymi. Ciekawym rozwiązaniem są produkty niezawierające konserwantów, tzn. kosmetyki sterylne. Kosmetyki dla skóry wrażliwej powinny przede wszystkim chronić ją przed wpływem zewnętrznych czynników drażniących, przyczyniać się do odbudowy bariery lipidowej naskórka poprzez zwiększenie spoistości tzw. cementu międzykomórkowego, a tym samym poprawiać jej nawilżenie, działać kojąco i regenerować uszkodzoną skórę. Powinny też wykazywać działanie przeciwzapalne i wpływać wzmacniająco na układ drobnych naczyń skóry w przypadku cery wrażliwej naczyniowej. Co do wpływu na stan zapalny i układ naczyniowy skóry, to w miarę coraz lepszego poznawania mechanizmów i mediatorów zapalenia neurogennego, zaczęto stosować substancje, które w sposób specyficzny, działając na poziomie komórek nerwowych i komórek skóry, mogą blokować powstawanie tego typu reakcji. To dopiero początek, ale wydaje się to bardzo obiecujące.

W domu

W codziennej pielęgnacji skóry w warunkach domowych podstawą jest jej mycie/oczyszczanie. W przypadku skóry wrażliwej należy stosować nieperfumowane produkty w postaci płynów: przy skórze suchej – najlepiej delikatne mleczka oczyszczające, jeśli cera jest mieszana – płyny micelarne, a gdy skóra jest łojotokowa – środki typu łagodnych syndetów, które łatwo ulegają wymyciu z powierzchni skóry nie pozostawiając złogów, przyczyniających się do wystąpienia ewentualnych, skumulowanych podrażnień. Gdy skóra odznacza się wyjątkową wrażliwością zaleca się stosowanie jedynie wody termalnej, z której skórę należ osuszyć w sposób bardzo delikatny, bez tarcia. Należy też bezwzględnie zwrócić uwagę na stosowanie łagodnych szamponów do włosów i nawet te używać tak, by nie spływały po twarzy (przy spłukiwaniu należy odchylić głowę do tyłu). Jeśli skóra ma być poddana pilingowi, to powinien być on enzymatyczny np.: na bazie wyciągów z papai czy ananasa, zawierających enzymy proteolityczne, które rozkładają białka w warstwie rogowej naskórka, przyczyniając się w ten sposób do usuwania obumarłych komórek tej warstwy i stymulowania odnowy naskórka. Odbywa się to bez tarcia, występującego podczas pilingów mechanicznych, co zmniejsza ryzyko powstania podrażnień. Nawet jeśli enzymy ananasa – bromelainy, wykazują dodatkowo działanie przeciwzapalne i przeciwobrzękowe, to nie zaleca się stosowania pilingów enzymatycznych, kiedy występują wyraźne objawy podrażnienia / stanu zapalnego.

Stosowane w ciągu dnia kosmetyki powinny przede wszystkim doskonale chronić wrażliwą skórę zarówno przed negatywnym oddziaływaniem czynników atmosferycznych jak i zamkniętych pomieszczeń klimatyzowanych. Bardzo istotna jest w tym wszystkim ochrona przed promieniowaniem ultrafioletowym zarówno słonecznym jak i z lamp jarzeniowych, tak więc w ciągu dnia powinno się używać preparaty z tzw. filtrami (najlepiej mineralnymi jak dwutlenek tytanu) i witaminą E, naturalnym antyoksydantem chroniącym przed uszkodzeniem funkcji bariery naskórkowej. Ale przecież w przypadku skóry wrażliwej najczęściej już istnieje uszkodzona funkcja bariery, którą należy wzmocnić stosując kosmetyki zawierające odpowiednie substancje tłuszczowe. Warto, żeby były to te związki odznaczające się zdolnością pełnienia wielorakich funkcji, co wpływa na ograniczenie całkowitej liczby składników produktu kosmetycznego. Do takich substancji należą m.in. naturalne oleje roślinne z dużą zawartością nienasyconych kwasów tłuszczowych (olej z kiełków pszenicy, ze słodkich migdałów, ogórecznika, wiesiołka, olej jojoba), które stanowią bazę preparatu, odbudowują barierę lipidową naskórka i przyczyniają się do jego regeneracji, a także działają przeciwzapalnie. Chodzi głównie o niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe NNKT szeregu omega-6. Inne substancje wzmacniające barierę lipidową naskórka jak ceramidy, skwalen, sterole, cholesterol, wpływają zarazem bezpośrednio na wzrost uwodnienia skóry, natomiast kwas hialuronowy, chitozan i pochodne dekstranu wiążą wodę, uniemożliwiając jej ucieczkę ze skóry i tworzą zarazem ochronny film na powierzchni skóry.

Bardzo ostrożnie należy podchodzić do sprawy makijażu – stosować go tylko wtedy i tak długo jak to jest niezbędne, używając produktów o właściwościach hipoalergicznych. Zapobiega to pogłębianiu się wrażliwości skóry poprzez unikanie kontaktu z substancjami o potencjalnym działaniu drażniącym, a także alergizującym, co wpływa z kolei na zmniejszenie ryzyka powstania alergii kontaktowej.

Kosmetyki nanoszone na skórę na noc, w przypadku skóry wrażliwej, oprócz dalszego wpływu na wzmocnienie funkcji bariery naskórkowej, powinny zapewnić jej regenerację, działać na nią kojąco (alantoina, pantenol) i przeciwzapalnie (wyciąg z korzeni lukrecji, z kwiatu malwy, korzenia prawoślazu, żywokostu). Coraz więcej takich preparatów do pielęgnacji skóry wrażliwej zawiera substancje o działaniu immunomodulującym, czyli wpływające na funkcjonowanie układu odpornościowego skóry (Elhibion, karboksymetyloglukan, kwasy tłuszczowe szeregu omega­ 3). Jeśli skóra wrażliwa jest zarazem cerą naczyniową, co występuje bardzo często, zaleca się produkty wpływające na wzmocnienie układu naczyniowego (mikrokrążenia) skóry. Lista substancji stanowiących składniki takich kosmetyków jest długa, a mechanizm ich działania jest bardzo zróżnicowany i wielostronny. Wśród związków tych warto zwrócić uwagę na kwas askorbinowy (witamina C), amid kwasu nikotynowego (witamina PP/ witamina B3), rutyna (jeden z flawonoidów), wyciąg z kasztanowca (jego aktywnym składnikiem jest escyna), wyciąg z owoców cytrusowych (źródło m.in. bioflawonoidów), wyciąg z miłorzębu japońskiego, olejek różany, siarczan dekstranu. Substancje takie jak retinaldehyd, glukonolakton i kwas laktobionowy stosowane są obok wcześniej wymienionych w tzw. kosmetykach specjalnych.

Kosmetyki specjalne określane często mianem „kosmeceutyków” czy „dermokosmetyków”, w przypadku skóry wrażliwej w tym właśnie naczyniowej zajmują szczególnie ważne miejsce. Plasują się one między powszechnie sprzedawanymi kosmetykami a lekami. Tego typu preparaty powinny bezwzględnie spełniać formułę produktów hipoalergicznych, o których wspomniano już wcześniej, i powstawać zgodnie z pierwszą zasadą medycyny „primum non nocere” („po pierwsze nie szkodzić”). Ale to nie wszystko, bowiem od działania kosmeceutyków oczekuje się zwykle większej skuteczności niż zwykłych kosmetyków. Kosmeceutyki dla skóry wrażliwej zawierają często w swym składzie wodę termalną, która odznacza się działaniem kojącym i łagodzącym, co wpływa korzystnie na zmniejszenie podrażnień i zaczerwienienia skóry, i wzmacnia efekt innych aktywnych składników (np.: pantenol, alantoina, witamina C i E, wyciąg z wąkrotki azjatyckiej, sylimaryna, proteiny sojowe, nadtlenooleje z oleju kukurydzianego, wyciąg z młodych pędów owsa zawierających saponiny i flawonoidy oraz wyciągi roślinne zawierające bioflawonoidy itp.).

W gabinecie

Zabiegi w gabinecie kosmetycznym w przypadku skóry wrażliwej, w tym naczyniowej, powinny być przeprowadzane na tych samych zasadach, co pielęgnacja skóry w domu – prosty skład preparatów skierowanych na konkretne problemy skóry i jej dyskomfort, stosowanych w ograniczonej ilości, bez mechanicznego rozcierania i intensywnego głaskania skóry. W celu oczyszczania skóry zalecany jest piling enzymatyczny, płytka oxydermabrazja (zabieg pod ciśnieniem tlenu i rozproszonych kropli soli fizjologicznej) lub piling kawitacyjny (oczyszczanie za pomocą wibracji ultradźwiękowej i z jednoczesną poprawą mikrokrążenia skóry). Istnieje i powstaje nadal wiele profesjonalnych linii do zabiegów dla skóry wrażliwej/ naczyniowej w celu złagodzenia nadwrażliwości i gry naczyniowej, które oparte są o te same substancje aktywne, które występują w produktach do codziennej pielęgnacji, ale mają działanie bardziej intensywne. W przeprowadzaniu tych zabiegów często wykorzystuje się jontoforezę (wprowadzanie aktywnych związków do skóry za pomocą stałego prądu elektrycznego) lub sonoforezę (wykorzystanie fali akustycznej do wywołania głębokiego masażu – poprawa przepływu limfy, metabolizmu i regeneracji komórek z jednoczesnym ułatwieniem wprowadzenia aktywnych związków do skóry). W celu uspokojenia i ożywienia skóry, korzystne jest zastosowanie maseczek z kolagenu lub alg. Choć celem tych wszystkich zabiegów jest udzielenie pomocy skórze wrażliwej/naczyniowej, nie powinny być one przeprowadzane przy wyraźnych oznakach stanu zapalnego, w przypadku którego można zastosować jedynie maski z otrąb lub siemienia lnianego. W przypadku podrażnień jak i nadmiernej reaktywności naczyń krwionośnych skóry nie można zapomnieć o dobroczynnym działaniu światłolecznictwa – zastosowaniu np. naświetlań lampą Sollux z niebieskim filtrem w cyklu 10­ 20 zabiegów. Nawet przy skórze wrażliwej i naczyniowej mogą być przeprowadzane powierzchowne pilingi chemiczne z odniesieniem korzystnych efektów, ale ważne jest, żeby wykonywać je po uspokojeniu objawów nadmiernej reaktywności, a zwłaszcza stanu zapalnego skóry. Szczególnie godnym uwagi jest piling z kwasem migdałowym, który odznacza się doskonałą tolerancją.

Uwaga końcowa

W przypadku nasilonej wrażliwości skóry, a zwłaszcza wyraźnych objawów stanu zapalnego, niezbędna jest konsultacja dermatologiczna i postępowanie zgodnie z zaleceniami lekarza. Zwykle wymaga to bowiem odpowiedniego leczenia, a w przypadku zwłaszcza zespołu nietolerancji kosmetyków, przeprowadzenia odpowiedniej diagnostyki alergologicznej w celu ujawnienia czynników nasilających lub wręcz wywołujących objawy.

Dr n. med. Katarzyna Prystupa­ Chalkidis
Skaraborg Sjukhus Skovde, Szwecja

Dermatologia i Uroda Jesień-Zima 2013

Related posts

Leave a Comment