Coraz większą popularnością w ostatnich latach cieszą się zabiegi z użyciem osocza bogatopłytkowego, nazywane „eliksirem młodości”, „wampirzym liftingiem”, uważane za jedną z najbardziej skutecznych metod odmładzania skóry. Potwierdzono, że osocze bogatopłytkowe ma silne właściwości stymulujące procesy gojenia i odbudowy tkanek, a właśnie naturalne procesy gojenia i regeneracji są inspiracją dla tworzonych terapii przeciwstarzeniowych. Zabiegi te bardzo chętnie wykonują pacjenci poszukujący naturalnych, bezpiecznych i dobrze tolerowanych metod odmładzania skóry. To właśnie w czasie gojenia z ziarnistości płytek krwi aktywnie uwalniają się dobroczynne czynniki wzrostu. W płytkach krwi zidentyfikowano ponad 60 substancji biologicznie czynnych uczestniczących w naprawie uszkodzonych tkanek. Substancje te regenerują komórki naskórka i skóry właściwej, stymulują ich namnażanie, regulują ich metabolizm, stymulują tworzenie kolagenu, aktywują mezenchymalne multipotencjalne komórki macierzyste oraz przeciwdziałają mechanizmom starzenia się skóry. Regeneracja po podaniu osocza oparta jest na tzw. autologicznej odnowie komórkowej (ang. Autologous Cellular Regeneration, ACR), dzięki dobroczynnemu oddziaływaniu własnych czynników wzrostu i komórek macierzystych.
Zdolności regeneracyjne osocza wykorzystuje się w dermatologii estetycznej, ale też już od kilkunastu lat w innych dziedzinach medycyny, np. w chirurgii szczękowo-twarzowej, w leczeniu schorzeń układu ruchu takich jak zapalenie ścięgien, gojenie złamań i regeneracja chrząstek stawowych, zapalenia błony maziowej w traumatologii, przy trudno gojących się ranach, nadwyrężeniach mięśni, naderwaniach ścięgien, stomatologii, okulistyce i chirurgii plastycznej. Po raz pierwszy osocze bogatopłytkowe (ang. Platelet Rich Plasma, PRP) zastosowano w 1987 roku podczas operacji kardiochirurgicznej. Dzięki zastosowaniu osocza bogatopłytkowego zaobserwowano szybsze gojenie się mostka i zmniejszone zapotrzebowanie na transfuzje krwi.
Procedura zabiegu
Procedura zabiegu z użyciem osocza bogatopłytkowego polega na pobraniu od pacjenta własnej krwi obwodowej w ilości 10-25 ml najczęściej z żyły kończyny górnej. Krew pobiera się do probówek zawierających antykoagulant, aby nie doszło do jej skrzepnięcia. Pobranie krwi niczym nie różni się od rutynowego pobierania krwi na badania laboratoryjne. Następnie krew odwirowuje się w specjalnej wirówce w celu odseparowania krwinek czerwonych i białych od osocza zawierającego duże stężenie płytek krwi – minimum 1 mln na mm3. Stężenie płytek w osoczu bogatopłytkowym powinno być min. 3-4 razy wyższe niż we krwi pełnej, a jego objętość 5 ml. Taką definicję osocza bogatopłytkowego zaproponował Marx w 2001. Według danych z piśmiennictwa mniejsze stężenie płytek, a tym samym mniejsze zagęszczenie czynników wzrostu, nie jest tak skuteczne w gojeniu ran jak stosowanie preparatów bardziej zagęszczonych. Stąd pochodzić mogą różnice w efektywności zabiegów wykonywanych w różnych ośrodkach. Do otrzymanego osocza dodaje się specjalne aktywatory (chlorek wapnia lub trombinę) uwalniające z płytek czynniki wzrostu. Jest to bardzo ważny etap, od którego również zależy efektywność zabiegu. Do najważniejszych czynników wzrostu zaliczamy: PDGF – płytkopochodny czynnik wzrostu, EGF – naskórkowy czynnik wzrostu, VEGF – czynnik wzrostu śródbłonka naczyniowego, TGF – transformujący czynnik wzrostu, IGF – insulinopodobny czynnik wzrostu oraz interleukiny. Uważa się, że PDGF, płytkopochodny czynnik wzrostu jest najsilniejszym czynnikiem biorącym udział w gojeniu i regeneracji, pobudza fibroblasty, komórki macierzyste, stymuluje tworzenie I i III typu kolagenu oraz glikozaminoglikanów. Pozostałe czynniki wzrostu pobudzają tworzenie naczyń krwionośnych, mikrokrążenie, a także produkcję włókien podporowych i macierzy międzykomórkowej. Korzystnie wpływają na jakość połączenia skórno-naskórkowego. Zarówno VEGF, jak i FGF stymulują tworzenie nowych naczyń krwionośnych czyli angiogenezę, a IGF-1 znacznie przyspiesza gojenie w ścięgnach. Osocze bogatopłytkowe zawiera także inne wartościowe składniki osocza ważne pod względem regeneracji tkanek, białka – fibrynę, fibronektynę i witronektynę, które odpowiadają za prawidłowe przyleganie komórek do siebie, istotne w procesie gojenia i regeneracji tkanek. Osocze bogatopłytkowe wstrzykuje się do skóry techniką mezoterapii igłowej lub liniowo, w obszarach zmarszczek i zwiotczeń skóry. Technika mezoterapii igłowej polega na wstrzykiwaniu osocza bezpośrednio do leczonego obszaru skóry w formie małych depozytów docierających do warstwy brodawkowatej skóry właściwej ze względu na znajdujące się tam mezenchymalne komórki macierzyste oraz fibroblasty, odpowiedzialne za regenerację i odmłodzenie skóry.
Efekty
Pacjenci poddani zabiegowi z użyciem osocza bogatopłytkowego szybko zauważają wygładzenie zmarszczek, poprawę napięcia i jędrności skóry, a także wyrównanie kolorytu, często porównują wygląd swojej skóry do skóry niemowlęcia. Szczególnie spektakularne efekty zaobserwować można u palaczy i w przypadkach skóry znacznie uszkodzonej nadmiernym opalaniem się. Dowodzi to sile działania regenerującego i antyoksydacyjnego. Zabieg ten może być stosowany w terapii łączonej lub naprzemiennej z innymi procedurami takimi jak zabiegi laserowe, pilingi, iniekcje kwasu hialuronowego.
Co więcej, zaobserwowano, że skóra po zabiegu z osocza bogatopłytkowego szybciej się goi i regeneruje po innych zabiegach, np. po laserze frakcyjnym. Zabieg z wykorzystaniem osocza bogatopłytkowego może być stosowany niezależnie od pory roku.
Wskazania
Najczęstsze wskazania do zabiegu to zmarszczki w okolicy twarzy, szyi, dekoltu, dłoni, uszkodzenie i atrofia skóry w okolicy oczu, regeneracja blizn i rozstępów, zwiotczenie skóry i utrata jej gęstości i napięcia, zaburzenia ukrwienia i kolorytu skóry. Pierwsze efekty zabiegu nie występują natychmiastowo ze względu na to, że zabieg w sposób naturalny pobudza procesy odnowy skóry. Lepszy wygląd skóry zaobserwować można już kilka tygodni po wykonaniu zabiegu i polega on na wyraźnym wygładzeniu zmarszczek, poprawie gęstości skóry i jej napięcia aczkolwiek jeszcze przez kilkanaście tygodni stale następuje regeneracja skóry. Coraz więcej prac naukowych potwierdza skuteczność stosowania osocza bogatopłytkowego w leczeniu wypadania włosów, zwłaszcza w przypadku łysienia androgenowego. W patogenezie łysienia androgenowego i regulacji cyklu włosowego oprócz istotnego działania hormonów takich jak androgeny i estrogeny duże znaczenie mają również czynniki wzrostu i cytokiny. Przedwczesne zakończenie fazy anagenu w patogenezie łysienia androgenowego może być związane ze zmniejszeniem stężenia cytokin podtrzymujących i promujących fazę wzrostu włosa takich jak IGF, VEGF, FGF, ponadto w obrębie mieszków włosowych występuje mikrozapalenie i wzrost cytokin prozapalnych takich jak TNF, Interleukina-1, TGF, uruchamiających apoptozę czyli śmierć komórek. Okazuje się, że czynniki wzrostu uwalniane z ziarnistości płytek krwi w okolicę brodawek włosów pozytywnie wpływają na mieszki włosowe, pobudzają fazę wzrostu włosa i przedłużają ją, stymulują komórki macierzyste w opuszkach włosów, stymulują proliferację i różnicowanie się komórek mieszków włosowych, poprawiają ukrwienie mieszków włosowych, powodują wzrost produkcji macierzy pozakomórkowej oraz hamują apoptozę czyli programowaną śmierć komórek. W terapii łysienia androgenowego najlepiej stosować iniekcje z osocza bogatopłytkowego łącznie z innymi metodami skutecznymi w leczeniu tej choroby takimi jak minoxidil czy finasteryd lub w monoterapii przy nieskuteczności tych leków, bądź w przypadku przeciwwskazań do ich stosowania. Skuteczność zabiegów wstrzyknięcia osocza bogatopłytkowego w skórę owłosioną opisano również w przypadkach łysienia telogenowego związanego ze stresem, po ciąży, odchudzaniu, a także w przypadku łysienia plackowatego. Ze względu na fakt, że osocze bogatopłytkowe jest preparatem autologicznym (własnym) jego stosowanie zwykle nie wiąże się z ryzykiem reakcji uczuleniowych, jest bowiem praktycznie w 100% biokompatybilne.
Przeciwwskazania i działania niepożądane
Przeciwwskazaniami do zabiegu są ostre infekcje wirusowe i bakteryjne, ciąża i laktacja, choroby autoimmunologiczne, przyjmowanie leków przeciwkrzepliwych i immunosupresyjnych, choroba nowotworowa. Najczęstsze działania niepożądane wynikają z podania miejscowego i polegają na wystąpieniu zaczerwienienia, obrzęku, siniaka o charakterze przemijającym. Zabiegi powtarza się zwykle 2-3 razy w odstępach 6-8-tygodniowych. Według obecnej wiedzy zabiegi z wykorzystaniem osocza bogatopłytkowego są cennym narzędziem w rękach wykwalifikowanych lekarzy służącym regeneracji, odnowie i odmładzaniu skóry, a także mogą wspomagająco działać w leczeniu niektórych schorzeń.
Dr n. med. Agnieszka Szewczyk
Klinika Nova Derm, Warszawa