W najnowszym wydaniu International Journal of Dermatology (IJD 2023, 62, 715–722) ukazał się artykuł, który na tyle nas zainteresował, że postanowiliśmy Wam go przybliżyć.
Jak piszą autorzy pracy, amerykańscy specjaliści, według Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (od red. podręcznik zaburzeń psychicznych) zaburzenia odżywiania (eating disorder, ED) obejmują między innymi jadłowstręt psychiczny (anorexia nervosa, AN), bulimię psychiczną (bulimia nervosa, BN) i zaburzenie z napadami objadania się (binge eating disorder, BED). Obecność określonych zmian skórnych często pomaga klinicystom stwierdzić, czy pacjent może mieć problemy z odżywianiem, czy wymaga on dalszej oceny. Jak się okazuje, jednymi ze zmian skórnych związanych z zaburzeniami odżywiania są rozstępy (striae distensae, SD), które powodują u pacjentów obniżoną jakość życia.
Kiedy pojawiają się rozstępy?
Rozstępy często pojawiają się podczas zmian wyglądu ciała takich jak np. ciąża (43–88%), okres dojrzewania (6–86%) i otyłość (43%). Uważa się, że rozstępy powstają w wyniku rozciągania skóry właściwej i dzielą się na rozstępy czerwone lub rozstępy białe. Rozstępy czerwone pojawiają się z rumieniem, stwardnieniem, a czasami z obrzękiem, które są spowodowane przez mediatory uwalniane w wyniku aktywacji układu odpornościowego w odpowiedzi na ostre rozciąganie skóry. Wraz z upływem czasu zmiana skórna staje się zanikająca i mniej zabarwiona, co powoduje powstawanie rozstępów białych, które objawiają się jako zanik blizny z pomarszczonymi powierzchniami.
Dodatkowo do rozwoju rozstępów może przyczyniać się doustna i nadmierna miejscowa terapia kortykosteroidami. Nadmiar kortyzolu przyczynia się do powstawania rozstępów poprzez nasilenie katabolizmu białek i promowanie ścieńczenia skóry (rozstępy zanikowe).
Gdzie najczęściej występują rozstępy?
Rozstępy często występują na plecach, udach, brzuchu, piersiach u kobiet i proksymalnych ramionach u mężczyzn. W dotkniętych tkankach zwykle występuje niski poziom kolagenu i fibronektyny i/lub wysoki poziom sztywnego usieciowanego kolagenu, które są bardziej podatne na degradację. Podobnie u pacjentów z zaburzeniami tkanki łącznej (np. zespołem Marfana) mogą pojawiać się rozstępy wtórne do nieprawidłowego tworzenia tkanki łącznej i/lub rusztowania. Zmiany w melanogenezie i gęstości usieciowania melanocytów w grzebieniach naskórkowych mogą przyczyniać się do miejscowej hiper- (striae nigra) lub hipopigmentacji (striae albae) również w obrębie dotkniętych zmian skórnych. Chociaż rozstępy mogą pojawić się fizjologicznie w okresie dojrzewania, z czasem stają się mniej widoczne i zanikają samoistnie.
Rozstępy to problem dużej części populacji. Występują u 43 do 88% ciężarnych kobiet, od 6 do 86% nastolatków w okresie dojrzewania i około 43% osób otyłych.
Nie ma jednej wytycznej dotyczącej leczenia rozstępów; jednakże można zastosować terapie miejscowe i/lub światłem i laserem.
Przegląd publikacji
Autorzy artykułu dokonali przeglądu publikacji korzystając z internetowych baz piśmiennictwa medycznego i wytycznych PRISMA. Jedenaście z 574 artykułów spełniło akceptowalne kryteria analizy (włączone do analizy artykuły ze wszystkich banków danych musiały próbować odpowiedzieć na główne pytanie badawcze: „W jaki sposób powstawanie rozstępów jest bezpośrednio związane z zaburzeniami odżywiania?”)
Jak się okazuje, lęk i depresja były chorobami współistniejącymi, które okazały się silnie związane z jadłowstrętem psychicznym (anorexia nervosa) i otyłością wtórną do zaburzenia z napadami objadania się (BED) u pacjentów, u których rozwinęły się rozstępy. Wyższy stopień myśli samobójczych i bezsenności, wraz z niższym poziomem samooceny, był bardziej prawdopodobny u tych pacjentów.
We wnioskach napisano: niewiele jest badań badających związki między pacjentami z podstawowym zaburzeniem odżywiania a obecnością rozstępów. Według wiedzy Autorów przytaczanej pracy, w żadnym przeglądzie do tej pory nie przeanalizowano danych porównujących związek między rozstępami a zaburzeniami odżywiania. Ten artykuł zawiera oryginalną ocenę związku między rozstępami a zaburzeniami odżywiania w aktualnej literaturze. Rozstępy są objawem skórnym związanym z zaburzeniami odżywiania i zwykle wynikają z kombinacji zaburzeń równowagi hormonalnej (tj. zwiększonego poziomu kortyzolu) i rozciągania skóry właściwej, wywołując miejscowe reakcje zapalne/immunologiczne.
Podsumowanie
Amerykańscy specjaliści proponują, aby wykrycie rozstępów w badaniu fizykalnym pozwoliło klinicystom na dalszą ocenę osób pod kątem innych objawów skórnych zaburzeń odżywiania i bardziej asertywnej oceny historii pacjentów, w celu ujawnienia innych współistniejących schorzeń psychiatrycznych. Podsumowując, ten nowy przegląd ujawnia znaczenie ciągłej oceny objawów skórnych i ich wpływu na zdrowie psychiczne pacjentów i ich jakość życia.
Opracowano na podstawie: V. Silva, C. P. Schukow, C. B.A. Restini, “Striae distensae as a diagnostic indicator for eating disorder pathologies”, International Journal of Dermatology 2023, 62, 715–722.
