Kwas szikimowy po raz pierwszy został wyizolowany w 1885 r. z azjatyckiej rośliny, anyżu gwiaździstego, Shikimi, od którego wzięła się jego nazwa. Jest to związek organiczny należący do hydroksykwasów karboksylowych. Uczestniczy w biosyntezie aromatycznych aminokwasów – fenyloalaniny, tryptofanu i tyrozyny, a także fenoli i auksyn u roślin. Jest dobrze rozpuszczalny w wodzie i ma działanie przeciwbakteryjne w stosunku do bakterii gram-dodatnich.
W medycynie najbardziej kojarzony jest z leczeniem grypy. Od 1999 r. jest bowiem jednym z kluczowych składników oseltamiviru, leku przeciwwirusowego znanego pod nazwą handlową Tamiflu. Oseltamivir pomaga złagodzić, a także skrócić przebieg grypy. Trwają badania nad wykorzystaniem kwasu szikimowego jako potencjalna terapia raka prostaty i raka jelita grubego. Na jego podstawie syntetyzuje się bowiem bardziej skomplikowane związki, które w badaniach in vitro wykazują zdolność do uśmiercania komórek nowotworowych określonego typu. Co więcej, badania nad wykorzystaniem kwasu szikimowego wskazują, że syntezowane na jego bazie fenylopropanoidy mają olbrzymi potencjał w zakresie leczenia nadciśnienia, osteoporozy, stanów zapalnych i insulinoodporności oraz mogą być wykorzystywane do produkcji witamin B9 i K1.
Kwas szikimowy w kosmetologii
Nas w tym momencie najbardziej interesuje wykorzystanie jego dobroczynnego działania w kosmetologii. Jest najłagodniejszym kwasem z grupy AHA, dlatego może być stosowany u osób ze skórą naczyniową, dojrzałą i suchą. Składnik ten ma doskonałe właściwości złuszczające nawet przy niskim stężeniu, a także skłania tkankę do aktywnej regeneracji. Wskazany jest dla osób z suchą skórą, ponieważ wiąże wodę w naskórku i redukuje przeznaskórkową utratę wody (ang. transepidermal water loss, TEWL) oraz osób z trądzikiem, zarówno młodzieńczym jak i osób dorosłych, gdyż ten składnik hamuje namnażanie bakterii Propionibacterium acnes. Krótko mówiąc, w zależności od stężenia i pH kosmetyku może nawilżać lub złuszczać. Poza tym, kwas szikimowy reguluje pracę gruczołów łojowych, pomagając odblokować pory i zmniejszając ryzyko powstawania nowych ognisk zapalnych na skórze. Wykazuje przy tym wyraźne działanie antyoksydacyjne, co w praktyce oznacza spowalnianie procesu starzenia skóry, a także ograniczanie innych zmian związanych z negatywnym wpływem środowiska. Badania potwierdzają też rozjaśniające właściwości kwasu szikimowego – rozjaśnia przebarwienia potrądzikowe, ale też wyrównuje koloryt skóry dojrzałej. W związku z tym, że w wyniku stosowania kosmetyków z kwasami zmniejsza się grubość warstwy rogowej chroniącej skórę przed promieniami UV, należy pamiętać o ochronie przeciwsłonecznej.
Kwas szikimowy wykorzystywany jest nie tylko w kosmetykach, ale także jako piling.
Przeciwwskazania do stosowania kwasu szikimowego
Przeciwwskazaniem do terapii kwasem szikimowym są:
– aktywne infekcje wirusowe,
– nadwrażliwość na kwasy (alergia),
– choroby skóry takie jak egzema czy łuszczyca, oraz świeże blizny.
Nie poleca się też stosowania preparatów na bazie kwasu podczas ciąży i w okresie karmienia piersią.
Literatura:
https://www.chemistryworld.com/
https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/shikimic_acid#section=Top
https://www.researchgate.net/publication/230563702_The_Medicinal_Chemistry_Of_–Shikimic_Acid
https://www.scripps.edu/baran/images/grpmtgpdf/Ambhaikar_Jan_05.pdf
